Kiến thức về rượu vang: Cẩm nang toàn diện cho người mới bắt đầu

Bài viết này sẽ tổng hợp những kiến thức về rượu vang cần thiết nhất, từ lịch sử hình thành, quy trình sản xuất, đến cách thưởng thức và phân biệt các loại vang phổ biến. Cùng Florence tìm hiểu kiến thức rượu vang cơ bản nhất để bạn tự tin hơn trên hành trình trở thành một tín đồ của thức uống tinh túy này nhé!

1. Lịch sử Rượu vang

Rượu vang có một lịch sử lâu đời và đầy thú vị, bắt nguồn từ hàng ngàn năm trước Công nguyên. Những bằng chứng khảo cổ cho thấy rượu vang xuất hiện lần đầu tiên ở vùng Kavkaz (Gruzia ngày nay) và Trung Đông khoảng 6000-8000 năm trước. Từ đó, nghệ thuật làm vang dần lan rộng khắp Lưỡng Hà, Ai Cập, Hy Lạp và La Mã. Chính người La Mã đã góp phần đưa cây nho và kỹ thuật làm vang đến khắp châu Âu, đặc biệt là Pháp và Ý, những quốc gia sau này trở thành cường quốc vang thế giới.

Trong suốt chiều dài lịch sử, rượu vang không chỉ là thức uống mà còn mang ý nghĩa văn hóa, tôn giáo sâu sắc, trở thành biểu tượng của sự sang trọng, tinh tế và gắn kết.

2. Quy trình sản xuất rượu vang

Để tạo ra một chai rượu vang chất lượng, cần trải qua một quy trình tỉ mỉ và khoa học:

• Thu hoạch nho: Thời điểm thu hoạch là yếu tố then chốt, quyết định độ chín, lượng đường và axit trong nho. Nho thường được thu hoạch thủ công hoặc bằng máy.
• Sàng lọc và tách cuống: Nho được loại bỏ lá, cành, cuống và những trái không đạt chất lượng.
• Ép (Crushing/Pressing): Nho được ép để lấy nước. Với vang đỏ, vỏ và hạt nho thường được giữ lại để tạo màu và tannin. Vang trắng thì vỏ và hạt được tách ra trước khi ép.
• Lên men (Fermentation): Nước nho (must) được ủ trong thùng thép không gỉ hoặc thùng gỗ. Nấm men tự nhiên hoặc nhân tạo sẽ chuyển hóa đường thành cồn và CO2. Đây là bước quan trọng nhất quyết định hương vị cơ bản của vang.
• Ủ rượu (Aging): Sau khi lên men, rượu được ủ trong thùng (thường là gỗ sồi), bồn thép hoặc chai để phát triển hương vị, cấu trúc và độ phức hợp. Thời gian ủ có thể từ vài tháng đến vài năm.

• Lọc và ổn định (Fining/Filtering/Stabilization): Rượu được làm trong bằng cách loại bỏ cặn bẩn và tạp chất. Quá trình ổn định giúp vang bền hơn theo thời gian.
• Đóng chai (Bottling): Rượu vang được đóng chai và nút kín (thường là nút bần hoặc nút vặn), sau đó có thể tiếp tục được ủ trong chai trước khi đưa ra thị trường.

3. Các vùng sản xuất rượu vang nổi tiếng nhất

Thế giới có vô vàn vùng vang trứ danh, mỗi nơi lại mang đến một phong cách độc đáo. Dưới đây là một số cái tên nổi bật bạn nên biết:

• Pháp: Được coi là cái nôi của rượu vang với những vùng sản xuất huyền thoại như Bordeaux (vang đỏ mạnh mẽ), Burgundy (Pinot Noir và Chardonnay tinh tế), Champagne (vang sủi bọt lừng danh), và Loire Valley, Rhône Valley.
• Ý: Nổi tiếng với sự đa dạng giống nho bản địa và các loại vang biểu tượng như Chianti (Tuscany), Barolo, Barbaresco (Piedmont), và Prosecco (vang sủi).
• Tây Ban Nha: Vùng sản xuất vang lớn thứ ba thế giới, nổi bật với Rioja (vang đỏ Tempranillo), Rivera del Duero, và rượu Sherry (vang cường hóa).
• Mỹ: Với California là thủ phủ, đặc biệt là Napa Valley và Sonoma County, nổi tiếng với Cabernet Sauvignon và Chardonnay đẳng cấp thế giới.
• Úc: Nổi bật với giống nho Shiraz mạnh mẽ và sự đa dạng phong cách từ các vùng như Barossa Valley, McLaren Vale.

• Chile: Các thung lũng như Maipo Valley sản xuất Cabernet Sauvignon và Carmenere chất lượng cao với giá cả phải chăng.
• Argentina: Mạnh về giống nho Malbec, đặc biệt từ vùng Mendoza.
• New Zealand: Được biết đến toàn cầu với Sauvignon Blanc thanh lịch và Pinot Noir tinh tế từ Marlborough, Central Otago.

4. Phân Biệt Rượu Vang Đỏ Và Rượu Vang Trắng

Tuy cùng là rượu vang, nhưng vang đỏ và vang trắng có những khác biệt rõ rệt về giống nho, quy trình sản xuất và hương vị:

4.1. Giống nho

• Vang đỏ: Chủ yếu làm từ các giống nho sẫm màu như Cabernet Sauvignon, Merlot, Pinot Noir, Shiraz/Syrah, Zinfandel, Malbec…
• Vang trắng: Chủ yếu làm từ các giống nho vỏ xanh/vàng như Chardonnay, Sauvignon Blanc, Riesling, Pinot Grigio/Gris, Chenin Blanc… (Đôi khi cũng dùng nho vỏ đỏ nhưng ép và bỏ vỏ ngay lập tức để không lấy màu).

4.2. Được tạo ra từ các phần khác nhau của nho

• Vang đỏ: Vỏ, hạt và đôi khi cả cuống nho đều được giữ lại trong quá trình lên men, tạo nên màu đỏ đậm, tannin và các hợp chất hương vị phức tạp.
• Vang trắng: Nước ép nho được tách khỏi vỏ và hạt ngay lập tức trước khi lên men. Do đó, vang trắng có màu nhạt hơn và ít tannin hơn.

4.3. Quy trình sản xuất

• Vang đỏ: Trải qua quá trình ngâm vỏ nho (maceration) trong nước ép để chiết xuất màu sắc, tannin và hương vị.
• Vang trắng: Không có hoặc rất ít quá trình ngâm vỏ. Quá trình lên men thường diễn ra ở nhiệt độ thấp hơn để giữ được hương thơm tươi mát.

4.4. Hương vị

• Vang đỏ: Thường có hương vị trái cây đỏ/đen (cherry, mâm xôi, dâu tây, mận), gia vị (tiêu, quế), hương đất, thuốc lá, da thuộc. Cảm giác đậm đà, chát (do tannin).
• Vang trắng: Thường có hương vị trái cây họ cam quýt (chanh, bưởi), táo xanh, lê, đào, dứa, hoa, khoáng chất. Cảm giác tươi mát, sảng khoái với độ chua nổi bật.

5. Rượu vang nổ (Sparkling) là gì?

Rượu vang nổ (Sparkling Wine) là loại vang có chứa carbon dioxide (CO2) hòa tan, tạo ra các bong bóng sủi tăm khi rót ra ly. Loại vang này thường được sử dụng trong các dịp lễ kỷ niệm, khai vị hoặc tiệc tùng nhờ sự sôi động và sảng khoái.

Các loại vang nổ nổi tiếng bao gồm:

• Champagne (Pháp): Vang nổ danh giá nhất, chỉ được sản xuất ở vùng Champagne của Pháp bằng phương pháp truyền thống (Méthode Traditionnelle).
• Prosecco (Ý): Vang nổ phổ biến, thường được làm từ nho Glera bằng phương pháp Charmat, mang hương trái cây tươi mát.
• Cava (Tây Ban Nha): Vang nổ truyền thống của Tây Ban Nha, sử dụng phương pháp tương tự Champagne.
• Sparkling Wine: Thuật ngữ chung cho vang nổ được sản xuất bên ngoài các vùng quy định như Champagne.

6. Cách đặt tên rượu vang

Việc đặt tên rượu vang có thể khá phức tạp, nhưng thường tuân theo một trong hai nguyên tắc chính:

• Đặt tên theo giống nho (Varietal Naming): Đây là cách phổ biến ở “Thế giới mới” (Mỹ, Úc, Chile…). Tên rượu chính là tên của giống nho chiếm tỷ lệ lớn nhất (ví dụ: Cabernet Sauvignon, Chardonnay).
• Đặt tên theo vùng/địa danh (Geographical Naming): Phổ biến ở “Thế giới cũ” (Pháp, Ý, Tây Ban Nha…). Tên rượu được đặt theo tên vùng, tiểu vùng, hoặc làng sản xuất (ví dụ: Bordeaux, Chianti, Rioja), ngụ ý rằng rượu được làm từ các giống nho truyền thống của vùng đó.
• Đặt tên thương hiệu (Proprietary Naming): Một số nhà sản xuất đặt tên riêng cho sản phẩm của mình dựa trên thương hiệu hoặc phong cách độc đáo, không nhất thiết phải theo giống nho hay vùng.

7. Các loại rượu vang phổ biến nhất

Ngoài các phân loại chính, bạn cũng cần biết về các giống nho quốc tế quý hiếm (Noble Grapes), vì chúng là những giống nho được trồng rộng rãi và nổi tiếng toàn cầu, cho ra những loại vang chất lượng cao và có cá tính riêng biệt:

• Cabernet Sauvignon: “Vua” của các giống nho đỏ, cho vang đậm đà, tannin cao, hương vị lý chua đen, tuyết tùng.
• Merlot: Mềm mại hơn Cabernet Sauvignon, cho vang hương mận, chocolate, việt quất.
• Pinot Noir: Thanh lịch, tinh tế, hương dâu tây, anh đào, đất.
• Shiraz/Syrah: Mạnh mẽ, đậm đà, hương tiêu đen, quả mâm xôi, socola.
• Chardonnay: “Nữ hoàng” vang trắng, đa dạng phong cách từ tươi mát đến béo ngậy, hương táo, bơ, vani.
• Sauvignon Blanc: Tươi mới, sảng khoái, hương chanh dây, cỏ mới cắt, ớt chuông xanh.

• Riesling: Rất thơm, từ khô đến ngọt, hương hoa, mật ong, khoáng chất.

8. 5 lỗi thường mắc phải khi thưởng thức rượu vang

Để nâng tầm trải nghiệm, hãy tránh 5 lỗi phổ biến này:

8.1. Chỉ dựa vào màu sắc

Màu sắc chỉ là một phần nhỏ. Rượu vang phải được cảm nhận bằng cả khứu giác và vị giác. Đừng vội đánh giá thấp một chai vang chỉ vì màu sắc không như bạn tưởng tượng.

8.2. Bỏ qua bước ngửi rượu

Ngửi rượu là bước quan trọng nhất để khám phá tầng tầng lớp lớp hương thơm (aromas) phức hợp, giúp bạn nhận diện các loại trái cây, hoa, gia vị, và các nốt hương thứ cấp khác.

8.3. Uống quá nhanh

Hãy uống chậm rãi, từng ngụm nhỏ. Để rượu “nghỉ” một chút trong miệng, cảm nhận độ chát, độ chua, độ ngọt, và hậu vị sau khi nuốt. Vội vàng sẽ bỏ lỡ rất nhiều điều thú vị.

8.4. Phục vụ rượu ở nhiệt độ không phù hợp

Nhiệt độ ảnh hưởng rất lớn đến hương vị. Vang quá lạnh sẽ bị “khóa” hương thơm, vang quá ấm sẽ trở nên cồn và mất đi sự tươi mát. Hãy tìm hiểu nhiệt độ lý tưởng cho từng loại vang.

8.5. Kết hợp sai loại rượu với thực phẩm

Nguyên tắc cơ bản là cân bằng hương vị. Vang nhẹ với món nhẹ, vang đậm với món đậm. Ghép đôi sai có thể làm hỏng cả món ăn và chai vang. Ví dụ, vang đỏ đậm với hải sản tươi sống có thể tạo vị tanh.

9. Về Rượu vang Florence

Tại Florence, chúng tôi không chỉ cung cấp những chai rượu vang, mà còn mang đến cả một trải nghiệm. Mỗi sản phẩm được chọn lựa kỹ lưỡng, từ những vườn nho được chăm sóc tận tâm, tôn trọng thiên nhiên, đến quy trình chế tác thủ công tinh xảo. Chúng tôi tin rằng, vẻ đẹp của rượu vang nằm ở sự chân thật, chiều sâu hương vị và câu chuyện mà nó kể. Florence cam kết đồng hành cùng bạn trên hành trình khám phá vị giác, mang đến những chai vang chất lượng, có cá tính riêng, phù hợp với mọi khoảnh khắc đáng giá của bạn.